Chociaż rozwój próchnicy jest stosunkowo powolny, jej postęp może być szkodliwy dla zdrowia jamy ustnej. Bakterie w jamie ustnej rozkładają resztki pokarmu, wytwarzając kwas, który rozpuszcza strukturę zęba. Kwas ten jest niezwykle niebezpieczny dla zębów, ponieważ są one najtwardszą tkanką w organizmie. Chociaż rozwój próchnicy nie jest widoczny od razu, staranna dieta może zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby. W poniższym artykule omówione zostaną przyczyny próchnicy oraz sposoby wykrywania jej obecności.
Próchnica jest chorobą bakteryjną wywołaną przez kwasy pochodzące z metabolizmu bakterii
Bakteria wywołuje próchnicę poprzez wydzielanie kwasu. Bakterie kariogenne rezydują w biofilmach na zębach. Interakcje pomiędzy tymi bakteriami a otaczającą je florą modulują ich potencjał kariogenny. Łańcuchy pokarmowe zawierające bakterię Veillonella spp. i sąsiadujące z nią organizmy zmniejszają produkcję kwasu u bakterii kariogennych. Interakcje te są jednak niewystarczające do zapobiegania próchnicy, a ścisłe ograniczenie skrobi w diecie raczej nie jest skuteczną metodą leczenia – znalezisko to jest wynikiem pracy ekipy portalu villamedic.pl.
Istnieją cztery główne czynniki rozwoju próchnicy: substrat węglowodanowy, mikroorganizmy w płytce nazębnej, powierzchnia podatna na działanie bakterii oraz czas. Inne czynniki, takie jak ślina i fluorki, są czynnikami modyfikującymi. Jeśli wszystkie te warunki są obecne, może dojść do choroby. Stąd tak ważne jest zapobieganie próchnicy, zanim zdąży ona zniszczyć zęby.
Cukier jest podstawowym źródłem bakterii powodujących próchnicę zębów. Paciorkowce mutans, jedne z wczesnych kolonizatorów próchnicy, wytwarzają duże ilości kwasu. Kwas mlekowy jest szczególnie silnym kwasem, a kwasy produkowane przez tę bakterię są w stanie zdemineralizować szkliwo zębów. W ten sposób powodują one próchnicę i związane z nią ubytki.
Jedzenie utknęło między zębami
Niezależnie od tego, jak bardzo nienawidzisz uczucia utknięcia jedzenia między zębami, może ono w rzeczywistości powodować poważniejsze problemy. Jedzenie może nie tylko zalegać w zębach, ale także prowadzić do innych problemów zdrowotnych, takich jak nieświeży oddech. Jeśli pozostawisz jedzenie uwięzione między zębami, może ono przekształcić się w ubytek, który w końcu stanie się poważny i spowoduje próchnicę. Z tego powodu kluczowe jest regularne czyszczenie jamy ustnej.
Do najczęstszych przyczyn zalegania pokarmu między zębami należą ubytki i pęknięte zęby. Złamany ząb, brakująca plomba lub ubytek kości mogą spowodować powstanie szczelin między zębami. Szczeliny te pozwalają pokarmowi utknąć między zębami i przyczyniają się do powstawania ubytków. Na szczęście można leczyć ubytki, ale istnieje ryzyko, że między zębami powstaną szczeliny. Dentysta może wypełnić te szczeliny, aby zapobiec powstawaniu ubytków.
Jeśli pomiędzy zębami zalega jedzenie, konieczne może być wykonanie wypełnień stomatologicznych lub koron. Wypełnienia stomatologiczne i korony to dwa sposoby rozwiązania tych problemów. Rozwiązania te są łatwe do zastosowania i mogą zapobiec rozwojowi problemów w przyszłości. Jeśli podejrzewasz, że masz pułapkę pokarmową między zębami, od razu umów się na wizytę u dentysty. On lub ona pomoże Ci zdecydować, jaki jest najlepszy sposób leczenia.
Inną ważną przyczyną powstawania pokarmów uwięzionych między zębami jest choroba dziąseł. Jest ona wywoływana przez bakterie i może prowadzić do utraty kości, próchnicy zębów i recesji dziąseł. Oprócz tego, że jedzenie jest uwięzione między zębami, może również powodować problemy z zębami i dziąsłami, a nawet powodować ból. Pomimo tego, badanie stomatologiczne jest konieczne, aby określić dokładną przyczynę jedzenia uwięzionego między zębami. Istnieje kilka sposobów zapobiegania temu problemowi, a im wcześniej zaczniesz chodzić do dentysty, tym lepiej.
Antybiotyki powodują próchnicę
Stosowanie antybiotyków i środków przeciwdrobnoustrojowych od dawna jest promowane jako sposób leczenia chorób jamy ustnej, takich jak próchnica. Od czasu odkrycia penicyliny przez Fleminga, antybiotyki zostały opracowane jako silne środki bakteriobójcze. Stworzono również nowe środki przeciwbakteryjne do zwalczania próchnicy. Ale czy stosowanie antybiotyków i środków przeciwdrobnoustrojowych jest rzeczywiście przyczyną próchnicy?
Uważa się, że czynnikiem etiologicznym są bakterie pochodzące z jamy ustnej. Bakterie te są zdolne do demineralizacji zębiny i szkliwa w warunkach in vitro. Model chomika ilustruje, że bakterie z jamy ustnej mogą wywołać próchnicę w wyrosłych zębach trzonowych, natomiast zęby niewyrosłe pozostają wolne od próchnicy. Ponadto szczury pozbawione zarazków nie rozwinęły próchnicy, ale nadal były podatne na próchnicę na diecie kariogennej.
Chociaż antybiotyki są skuteczne w leczeniu infekcji bakteryjnych, nadmierne stosowanie tych leków może spowodować wzrost oporności bakterii. Dlatego ważne jest stosowanie kombinacji antybiotyków, aby zapobiec rozwojowi oporności i pomóc w opracowaniu nowych terapii próchnicy zębów. Istnieją również pewne zagrożenia związane ze stosowaniem antybiotyków, w tym zmniejszone ryzyko wystąpienia ubytków w zębach. Jeśli nadmierne stosowanie antybiotyków powoduje próchnicę zębów, nadszedł czas, aby zaprzestać stosowania tych leków i przejść na nowe podejście do leczenia tej choroby.
Ponieważ antybiotyki nie mogą zabić wszystkich bakterii chorobotwórczych, zagrażają florze jamy ustnej. Może to prowadzić do przerostu grzybów i bakterii opornych na antybiotyki. Lepsze leczenie selektywnie hamowałoby bakterie kariogenne, pozostawiając ekosystem jamy ustnej nienaruszony. Aby pokonać wyzwanie, jakim są bakterie odporne na antybiotyki, naukowcy opracowali cząsteczkę, która przyczepia się tylko do określonego rodzaju bakterii. Połączona jednostka selektywnie usuwa docelowe patogeny i zapobiega ponownemu powstawaniu próchnicy.
Wykrywanie próchnicy
Wykrywanie próchnicy jest kluczowe dla zapobiegania jej dalszemu rozwojowi. Model „drill and fill”, w którym ubytki są usuwane chirurgicznie, nie uwzględnia całego kontinuum choroby próchnicowej, w tym równowagi pomiędzy demineralizacją i remineralizacją szkliwa. Jednakże systematyczne metody wykrywania próchnicy oraz strategie zapobiegania/zarządzania ryzykiem mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju zaawansowanej próchnicy, jak również jej objawy.
Próchnica zębów jest najczęstszą chorobą przewlekłą u ludzi i dotyczy od 60 do 90% populacji w wieku szkolnym na całym świecie. Ocena kliniczna opiera się na zmianach początkowych i wstępnym rozpoznaniu. W krajach uprzemysłowionych problem dotyczy od 60 do 90% dzieci w wieku szkolnym, a prawie 100% populacji dorosłych jest zagrożonych. Jednakże ostatnie badania pokazują, że wzorce prezentacji próchnicy ulegają zmianie. Zmiany niepróchnicowe postępują wolniej, dzięki czemu strategie profilaktyczne mogą być bardziej skuteczne. Tradycyjne metody są nadal niezbędne, ale bardziej czułe metody diagnostyczne mogą pomóc w monitorowaniu nieoperacyjnego leczenia próchnicy.
Pomimo wysokiego poziomu precyzji związanego z wykrywaniem próchnicy zębów, metody te mają kilka ograniczeń. Po pierwsze, żadna z nich nie jest w 100% dokładna. Wszystkie są podatne na błędy, dlatego należy dokładnie sprawdzać wiarygodność i zasadność testów wykorzystywanych w decyzjach klinicznych. Ponadto wyniki fałszywie dodatnie często prowadzą do niepotrzebnych procedur inwazyjnych. Ponadto, dentyści zazwyczaj skupiają się bardziej na wykrywaniu zmian chorobowych i mogą przeoczyć małe zmiany, które są zlokalizowane głęboko w jamie ustnej. Dlatego też klinicyści powinni skupić się bardziej na wykrywaniu zdrowych powierzchni i unikaniu niepotrzebnych procedur inwazyjnych.
Próchnica początkowa jest najczęstszą formą próchnicy zębów. Osoby z tym schorzeniem mają niską ekspozycję na fluorki, a ich mikroflora kariogenna została nabyta od matek lub poprzez kontakty społeczne. Ponadto kluczowe jest utrzymywanie prawidłowej higieny jamy ustnej i ograniczenie spożycia cukru. Dodatkowo w profilaktyce próchnicy ważne jest spożywanie diety bogatej w wapń. I wreszcie, zapobieganie próchnicy jest procesem, który rozpoczyna się w dzieciństwie.
Leczenie próchnicy
Częstość występowania próchnicy zębów jest wysoka, większość ludzi doświadcza tego schorzenia w pewnym momencie swojego życia. Próchnica jest procesem destrukcyjnym, który rozpoczyna się, gdy powierzchnia zęba ulega demineralizacji. Nieleczona może prowadzić do przewlekłego, postępującego niszczenia zębów. Wpływa na zdrowie jamy ustnej większości ludzi i jest niezwykle szkodliwa zarówno dla ich zdrowia psychicznego, jak i fizycznego. Wysokie rozpowszechnienie próchnicy stanowi ogromne obciążenie dla jednostek, rodzin i całego społeczeństwa.
Aby zapobiec rozwojowi próchnicy, dzieci i dorośli powinni praktykować dobre praktyki w zakresie higieny jamy ustnej. Bakterie znajdujące się w jamie ustnej powodują powstawanie ubytków. Bakterie te wytwarzają kwas mlekowy, który jest produktem ubocznym rozkładu cukrów pokarmowych. Dzieci rodzą się bez tych bakterii, ale często są one zaszczepione przez głównego opiekuna. Dzielenie się naczyniami z małymi dziećmi jest również częstym sposobem przenoszenia tych bakterii.
Próchnica zębów ma kilka etapów, od wczesnego dzieciństwa do zaawansowanej choroby. Najczęstszym stadium próchnicy jest biała plamka, która jest bardzo wczesnym objawem. Ze względu na jej niewidoczność, rozpoznanie objawów próchnicy może być trudne dla laików. Biała plama, zwana zmianą próchnicową pierwotną, jest najbardziej łagodnym stadium i nie powoduje bólu ani dyskomfortu. Z kolei próchnica wtórna jest poważniejsza i może rozwinąć się na brzegach uzupełnienia lub w miejscach złamania zęba.
Podczas gdy niektórzy ludzie mogą zdecydować się na leczenie kanałowe, inni mogą wybrać ekstrakcję. Jest to ostateczność w ciężkich przypadkach próchnicy. Ekstrakcja jest zalecana, gdy ząb został uszkodzony zbyt mocno, by można było go odbudować. Może to być również opcja w przypadku zębów, które nie mają zębów przeciwstawnych, które mają duże prawdopodobieństwo spowodowania komplikacji w przyszłości. W ciężkich przypadkach próchnicy, pacjenci, którzy nie są skłonni do naprawy zęba, mogą wybrać ekstrakcję zamiast kanału korzeniowego.
